Welzijn in de 21e eeuw

Breda, 1 maart 2011 - Deze site gaat over innovatie in welzijnswerk. Twee termen die volgens de een perfect bij elkaar passen, volgens de ander volstrekt niet. Als je kijkt naar de omzet kon de laatste wel eens gelijk hebben. De beste graadmeter voor innovatie is immers de verkoop die eruit voortkomt. Hoeveel geld het genereert. "Een gezonde sector", lees je elders op deze site, "is een sector die zichzelf vernieuwt, resultaten boekt en daarmee investeerders en donoren aantrekt".

In de welzijnssector gebeurt het tegenovergestelde. Er gaat steeds minder geld naartoe. Innoveert de welzijnssector wel en waar kun je dat aan zien?

Essay

Die vraag stelden de initiatiefnemers van deze site, John Beckers en Stefan Cloudt, zich begin 2010. Ze voerden gesprekken met zeven topbestuurders uit de branche en met een adviseur. En ze deden onderzoek naar innovatie en hoe je dat organiseert. Hun conclusies vatten ze begin 2011 samen in het essay Hoe welzijn innoveert en hoe dat beter kan.

Welzijn in een nieuwe tijd

In het jaar dat aan het essay is gewerkt zijn drie van de zeven geïnterviewde bestuurders vertrokken. Een teken aan de wand? Het begin van welzijn in een nieuwe tijd? Innovatie?

Het zou zomaar kunnen. Volgens Tom Kniesmeijer's seizoenen van de tijdgeest staan we aan de vooravond van een nieuwe lente. Eenzelfde openbaring in ons denken, een paradigmashift, als eind jaren zestig en begin jaren negentig.

Als dat zo is komt dit essay op het goede moment. De eerste voortekenen van verandering, in de vorm van welzijn nieuwe stijl, zijn er al. Spontaan, lichtvoetig, sprankelend, vol van energie. En dat is nog maar het begin want volgens ons is het niet de nieuwe stijl die er toe doet maar de nieuwe tijd. De wereld verandert, jij ook.

Wil iets en ga dat doen

Nu de organisaties nog. Doen ze mee? Dragen ze bij? Zichtbaar? Hoorbaar? Tot nu toe lijkt het of dat welzijn van deze nieuwe tijd van buiten komt. Of het de sector, op een paar wegbereiders na, overkomt. Toch zal wie mee wil komen andere dingen moeten gaan doen. Anders moeten organiseren. Radicaal.

Dit essay draagt hieraan bij. Lees het, lees de interviews, reageer als je wilt of liever nog: wil iets en ga dat doen. Innoveer. Verander. Bouw mee aan deze nieuwe tijd.

John Beckers en Stefan Cloudt

Dik Hooimeijer: "We willen weg van recreatie en punniken, we willen naar activeringscentra. Dan komt de professionaliteit in beeld. Wat het verschil is tussen een agoog en een barman".

Hans Zuiver: "Niet zeggen: 'regel het maar', maar meteen beginnen. Ook geen dikke rapporten. Het doen is belangrijker dan het opschrijven. Opschrijven kan ook terwijl je bezig bent".

Jos van Balveren: "We hebben hier dus geen voorbeelden zoals een nieuwe klok of zo. Of dat ik morgen met een auto kom die rijdt op schoolkrijt".

Hennie van der Kracht: "Effecten kun je nooit 1 op 1 relateren aan jouw interventies. En zeker niet nu we die interventies in toenemende mate samen met andere organisaties doen".

Dik Hooimeijer: "Geen enkele vent met een vrouw of een gezinnetje vindt het fijn om werkloos te zijn. Elke vader wil zijn kind eens een paar schoenen geven. En samen naar de voetbalclub. En een eigen autootje en 's zomers drie weken kamperen. Dat wil iedereen. Maar dat moet je wel alleen doen. Wat we vroeger aan solidariteit hadden is helemaal weg".

Hans Zuiver: "Ik word er gelukkig van als bijvoorbeeld die jongeren er voor zichzelf wat uit halen".

Harrie Crielaars: "Woningbouwcorporaties. Zorginstellingen. Scholen. De cultuursector. Sport. Mensen met een beperking. We hebben doelbewust gekeken naar andere sectoren dan we gewend waren".

Hennie van der Kracht: "Het welzijnswerk is heel innovatief. De volwasseneneducatie is er uit voortgekomen. De vrouwenemancipatie. De kinderopvang. Peuterspeelzalen. Het armoedebeleid. Welzijnswerk innoveert dus volop, maar telkens als het wat begint voor te stellen, volwassen wordt, zie je het verdwijnen. Het werk blijft maar verhuist ergens anders naar toe, buiten het welzijnswerk".

Hans Zuiver: "Vertrouwen is essentieel! Die hele productfinanciering, WILL, TRILL, is gebaseerd op wantrouwen".

Dik Hooimeijer: "Ik ben kritisch genoeg op ons zelf om te weten dat 80% van wat we doen nog precies hetzelfde is als wat je terug kunt lezen in het eerste het beste boekje over sociaal-cultureel werk uit de jaren zeventig. Wijs mij de verschillen maar aan. Het is nog steeds yoga en theemutsen".

Harrie Crielaars: "Continuïteit is heel belangrijk in het sociaal-cultureel werk maar als jij onderdeel gaat worden van de doelgroep ben je niet meer professioneel. Dan word je doelgroep met de doelgroepers".

Hennie van der Kracht: "Je zit zo gauw in jargon. Participatie. Emancipatie. Ik heb er veel aan gedaan om in gewoon Nederlands de missie neer te zetten".

Dik Hooimeijer: "De wijk heeft voor de meeste mensen geen betekenis meer. Het eigen straatje, hooguit de eerste vijftig meter. Verder niet. Op dat terrein hebben de afgelopen tien, twintig jaar enorme veranderingen plaatsgevonden. Dus moeten we ons goed achter de oren krabben".

Jos van Balveren: "Werken aan een cultuur waarin je je kwetsbaar kunt opstellen, zonder bang te hoeven zijn gepakt te worden".

Dik Hooimeijer: "Toen begin jaren tachtig de werkloosheid zo hoog was zeiden we tegen die mensen: 'Kom maar bij ons'. Maar wij hadden geen werk voor ze. Wij zijn toen als een gek gaan pamperen. 'Kom maar. Wij zorgen voor je want jij bent zo zielig'. Dat is nu tegen ons gaan werken".

Hans Zuiver: "Ik loop regelmatig uit te leggen wat regie voeren is. Dat is talenten bij elkaar brengen. Zoals in het theater".

Harrie Crielaars: "De grote makke van welzijnsinstellingen is dat we niks weten. Andere branches volgen de markt en maken analyses".

Dik Hooimeijer: "Agogen zijn mensen die zijn opgeleid om veranderingen bij mensen teweeg te brengen. Als ze ergens last van hebben is het met veranderingen bij zichzelf".

Hennie van der Kracht: "Innovatie moet er toe doen, ook voor de medewerkers".

Dik Hooimeijer: "Onze fondsenwerver gaat elk jaar langs de teams. 'Jongens. Kom met ideeën'. Probeert mensen te stimuleren. Dat is grosso modo gewoon trekken en sleuren. Dus we concentreren ons nu meer op onze parels want daar zitten de ideeën".

Hans Zuiver: "Eigenlijk zou iedereen hier een ambassadeur moeten zijn maar het is een utopie om te verwachten dat iedereen dat doet".

Jos van Balveren: "Om echt te krijgen wat we willen zijn we minimaal een miljoen euro verder".

Dik Hooimeijer: "Dat welzijn nodig is staat niet ter discussie. Maar de mensen buiten zijn niet meer de mensen van 1990. En voor een deel spelen we het spelletje alsof het nog die mensen van 1990 zijn. We moeten nieuwe inhoud zoeken die past bij de vraag, bij de samenleving en bij onze financiers. Die herijking zou je elk jaar met elkaar moeten doen. Dan zien we ook beter wat op ons af komt".

Harrie Crielaars: "Wie zou er nou geld over hebben voor wat wij kunnen? Dat is een heel andere manier van denken".

Jos van Balveren: "Als je ze niet mee krijgt kun je beter stoppen want dan valt het kwartje toch niet".

Harrie Crielaars: "Plan do plan do plan do plan do ....... Niks check, niks bijstellen".

Dik Hooimeijer: "Wij zijn ook van die idioten die HKZ zijn gaan doen. Ik heb er spijt van als haren op mijn hoofd".

Hennie van der Kracht: "Vaak voelen meer mensen hetzelfde en dan krijgt het ook een flow".

Harrie Crielaars: "Bestuurders die verordonneren hoe het moet en het twee jaar later weer heel anders gaan doen, en twee jaar later weer anders, slagen niet".

Jos van Balveren: "Organisaties reageren vaak hetzelfde als mensen: geld wil ik bij mezelf houden".

Hans Zuiver: "Je kunt tot in den treure buurtpanels organiseren maar dat doen wij niet. Wij selecteren sleutelfiguren en die interviewen we. Geen opinieleiders want die komen al genoeg in degemeenteraad, maar de visboer, de conciërge op een school, de wijkagent, de vrouw van de wasserette".

Harrie Crielaars: "Als je mensen alleen maar tijd geeft en een vage opdracht, is mijn ervaring, komt er meestal niks van terecht".

Hennie van der Kracht: "In de supermarkt zie je producten komen en gaan. Maar in onze sector zijn we daar heel spastisch in. Elke innovatie moet lukken".

Hugo Mulder en René van der Voorn: " ".

Harrie Crielaars: "Divers was net als heel veel instellingen een complete subsidiejunk. Onvoorstelbaar hoe dat in de genen van mensen gaat zitten".

Jos van Balveren: "Hangen in een jongerencentrum is geen opvoeding".

Hennie van der Kracht: "De betrokkenheid die ik bij de medewerkers zie geeft mij volop energie. Geen wetenschappelijke verhandelingen dus maar authentieke verhalen over gewone mensen".

Harrie Crielaars: "Als je ziet hoeveel moeite wij hebben om onze positie te bepalen kom je tot de ontdekking dat we eigenlijk alleen maar gatenvullers zijn. Van gaten die anderen laten vallen".

Hans Zuiver: "Het buurthuis wordt weer een accommodatie waar vandaan activerende activiteiten worden ontplooid. Sterker, dat hoeft niet eens vanuit een buurthuis. Dat kan ook buiten of vanuit de Albert Heijn".

Jos van Balveren: "Je zoekt naar mogelijkheden voor verbetering. Daar doe je het voor. Niet zelfgenoegzaam zijn maar twijfelen".

Dik Hooimeijer: "Ik heb nog nooit meegemaakt dat ik een goed idee had en de ambtenaren en de politiek er geen geld voor over hadden".

Hans Zuiver: "Als je voelt dat je vooruit gaat ga je ook vooruit. Als er geen groei of vooruitgang in zit merk je dat in een platte organisatie meteen".

Harrie Crielaars: "Innovatie? Ik vind dat woord zo groot als je kijkt wat we werkelijk doen. Eigenlijk zijn we de meeste tijd gewoon aan het oppoetsen".

Hans Zuiver:"Als mensen kansen zien en een goed verhaal hebben gaan we het regelen. Dat is dat ondernemen".